1. Carbon monoxide: CO
Carbon monoxide: là hợp chất dạng khí, không màu, không mùi, không vị, nhẹ hơn không khí. Danh pháp theo IUPAC là Carbon monoxide. CO có khả năng bắt cháy ở nhiệt độ cao nhưng lại khó nhận biết bằng giác quan thông thường. CO lại rất nguy hiểm vì có khả năng làm giảm khả năng vận chuyển oxy của máu.
CO chiếm vị trí liên kết với Hb của Oxy
Thông thường, các phân tử huyết sắc tố Hemoglobin có thể vận chuyển Oxy trong máu là do tồn tại ái lực giữa phần tử này với các phân tử Oxy. Do đó, khi máu đi qua phổi, các phần tử Oxy có thể bám vào huyết sắc tố để đi khắp cơ thể, tạo thành HbO2, theo hệ tuần hoàn cung cấp oxy cho từng tế bào. Tuy nhiên khi nồng độ CO trong không khí quá cao, các phần tử CO sẽ chiếm vị trí của Oxy trong liên kết với Hemoglobin (do ái lực của CO với hemoglobin lớn hơn Oxy), làm gia tăng lượng carboxyhemoglobin COHb khiến cho các tế bào bị thiếu Oxy và ảnh hưởng nghiêm trọng đối với cơ thể người, đặc biệt có thể gây độc trực tiếp lên mô não.
Các triệu chứng và dấu hiệu nhiễm độc CO:
Nồng độ |
Thời gian |
Biểu hiện |
0-1 ppm |
|
Mức không khí bình thường |
9 ppm |
|
Ngưỡng tối đa cho phép của chất lượng không khí trong nhà theo ASHRAE 62.1 |
35 ppm |
8 giờ |
Mức độ trung bình cho phép tại nơi làm việc theo tiêu chuẩn OSHA Mỹ |
50 ppm |
8 giờ |
Mức độ trung bình tối đa tiếp xúc tại nơi làm việc theo tiêu chuẩn OSHA Mỹ |
100 ppm |
2-3 giờ |
Đau đầu nhẹ. Sơ tán người nếu không gian có nồng độ vượt quá 100 ppm cho mỗi giới hạn tiếp xúc OSHA |
400 ppm |
1-2 giờ |
Nhức đầu xảy ra trong 2,5 giờ đến 3,5 giờ. |
800 ppm |
45 phút |
Chóng mặt, buồn nôn, chuột rút (co giật) |
1600 ppm |
20 phút |
Nhức đầu, chóng mặt và sẽ chết trong vòng 2 giờ. |
3200 ppm |
5-10 phút |
Nhức đầu, chóng mặt, nôn mửa và sẽ chết trong 30 phút. |
6400 ppm |
1-2 phút |
Nhức đầu, chóng mặt và sẽ chết trong vòng 10 đến 15 phút. |
12800 ppm |
1-3 phút |
Gây tử vong. |
Bệnh nhân cũng có thể có nhiều triệu chứng khác, bao gồm giảm thị lực, đau bụng, thiếu hụt thần kinh khu trú. Nếu ngộ độc trầm trọng, các triệu chứng và dấu hiệu thần kinh tâm thần có thể phát triển từ vài ngày đến vài tuần sau khi phơi nhiễm và trở nên vĩnh viễn. Vì ngộ độc CO thường gây ra do hoả hoạn tại nhà, bệnh nhân có thể có các tổn thương đường hô hấp kèm theo, tăng nguy cơ suy hô hấp.
Đã có rất nhiều trường hợp thương tâm ngộ độc khí CO khi chạy máy phát điện trong nhà và đóng kín cửa. Nạn nhân sẽ hôn mê từ từ, ngưng thở và tử vong.
Các triệu chứng nhiễm độc CO
Nguồn gốc của CO: Trong tự nhiên khí CO thường lắng đọng ở nơi sát mặt đất, đáy các hố sâu, kín gió như: giếng cạn, các loại bể chứa, téc đựng nước thành cao nắp kín để khô lâu ngày. Trong sinh hoạt, khí CO được sinh ra khi đốt cháy không hoàn toàn các loại nhiên liệu như: gas, than, củi, xăng, dầu... nhất là khi nhiên liệu được đốt trong điều kiện thiếu không khí, thiếu oxy chẳng hạn như các trường hợp nổ máy phát điện trong nhà kín, nằm trong phòng kín có lò than đang cháy, ngủ trong xe hơi đang nổ máy trong nhà hoặc gara…
Cách xử lý khi bị nhiễm độc CO:
Ngay lập tức phải sơ tán nạn nhân ra chỗ thoáng khí để thở không khí trong lành ngay tức thì; mở toang tất cả các cửa chính và cửa sổ; tắt bếp gas, khóa bình gas hay tắt ngay các lò đang đốt nhiên liệu. Nếu bị nhiễm nhẹ hay ngộ độc ít, chỉ cần vài phút hít thở không khí trong lành là khỏi ngay. Thực hiện hô hấp nhân tạo, hà hơi thổi ngạt, nếu nạn nhân thở yếu hoặc ngừng thở, sau đó chuyển nạn nhân tới cơ sở y tế gần nhất hoặc gọi xe cấp cứu trong khi vẫn làm hô hấp nhân tạo.
Cách điều trị:
Cung cấp 100% O2 (bằng mặt nạ không hít lại) và điều trị hỗ trợ. Mặc dù vẫn còn gây tranh cãi, buồng O2 cao áp (trong một buồng ở 2 đến 3 atmospheres với 100% O2) thường cần được xem xét cho những bệnh nhân có bất cứ dấu hiệu nào sau đây:
Các biến chứng tim mạch đe dọa tính mạng:
- Đau ngực
- Thay đổi ý thức
- Mất ý thức (dù ngắn)
- Nồng độ carboxyhemoglobin > 25%
Điều trị bằng buồng O2 cao áp cũng nên được xem xét cho bệnh nhân mang thai, có thể với nồng độ CO huyết thanh thấp hơn so với bệnh nhân không mang thai.
Liệu pháp buồng O2 cao áp có thể làm giảm tỉ lệ xuất hiện các triệu chứng thần kinh tâm thần xuất hiện muộn. Tuy nhiên, liệu pháp này có thể gây chấn thương áp lực, và không có ở hầu hết các bệnh viện, có thể cần phải chuyển bệnh nhân, là những người có tình trạng không ổn định lên tuyến trên; thêm vào đó, buồng cao áp có thể không sẵn có ở địa phương. Bằng chứng về hiệu quả của liệu pháp buồng O2 cao gây tranh cãi nhiều hơn, với một số nghiên cứu cho thấy có hại. Trong trường hợp liệu pháp buồng O2 cao áp được cân nhắc, việc tư vấn với trung tâm kiểm soát độc hoặc chuyên gia về buồng cao áp được khuyến cáo mạnh.
Liệu pháp điều trị sử dụng buồng O2 cao áp có thể làm giảm tỷ lệ xuất hiện các triệu chứng thần kinh tâm thần xuất hiện muộn. Tuy nhiên, liệu pháp này có thể gây chấn thương áp lực, và không có sẵn ở hầu hết các bệnh bệnh viện. Bằng chứng về hiệu quả của liệu pháp này vẫn còn gây tranh cãi, thậm chí một số nghiên cứu còn cho rằng liệu pháp này là có hại. Trong trường hợp liệu pháp này được cân nhắc sử dụng, các chuyên gia khuyến cáo cần có sự tư vấn đầy đủ của trung tâm kiểm soát độc hại.
2. Carbon Dioxide: CO2
Carbon dioxide là hợp chất dạng khí, không màu, không mùi, công thức hóa học là CO2, danh pháp theo IUPAC là Carbon dioxide. Nồng độ CO2 trong không khí trong nhà được cho là tốt sẽ ở mức từ 500-1000 ppm.
Khi nói đến CO2, chúng ta thường nói đến hiệu ứng nhà kính, nồng độ CO2 trong không khí ngoài trời. Tuy nhiên, nồng độ CO2 trong nhà cũng là một mối nguy hại tiềm ẩn mà chúng ta đã vô tình bỏ qua.
CO2 không độc như CO và nó cũng không có khả năng chiếm vị trí của Oxy khi kết hợp với huyết sắc tố.
Tác hại của CO2 đối với con người:
Các nhà nghiên cứu cho biết nồng độ CO2 trong nhà có thể cản trở suy nghĩ của chúng ta và thậm chí có thể gây nguy hiểm lớn hơn cho sức khỏe con người.
Mặc dù các chất gây ô nhiễm không khí như các hạt nhỏ và oxit nitơ là chủ đề của nhiều nghiên cứu nhưng có rất ít nghiên cứu về tác động của CO2 đến sức khỏe con người.
Tuy nhiên, các tác giả của nghiên cứu mới nhất cho biết ngày càng có nhiều nghiên cứu cho thấy nồng độ CO2 có thể tìm thấy trong phòng ngủ, lớp học và văn phòng hay các không gian kín khác có thể gây hại đến cơ thể, trong đó ảnh hưởng đến xử lý nhận thức.
“Có đủ bằng chứng để quan ngại nhưng không đủ để báo động.”, Giáo sư Michael Hernke, đồng tác giả của nghiên cứu thuộc Đại học Wisconsin-Madison (Mỹ) nhấn mạnh cần phải nghiên cứu thêm.
Viết trên tạp chí Nature Sustainability, Hernke và các đồng nghiệp cho biết họ đã xem xét 18 nghiên cứu về nồng độ CO2 mà con người tiếp xúc, cũng như tác động của nó đối với sức khỏe con người và động vật.
Theo truyền thống, nhóm nghiên cứu cho biết CO2 sẽ cần phải đạt đến nồng độ rất cao ít nhất 5.000 phần triệu (ppm) trước khi chúng ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Nhưng một cơ quan nghiên cứu cho biết nồng độ CO2 thấp 1.000 ppm có thể gây ra các vấn đề về sức khỏe, ngay cả khi việc tiếp xúc chỉ kéo dài trong vài giờ.
Nhóm nghiên cứu cũng cho biết môi trường của các lớp học, văn phòng và phòng ngủ đông đúc hoặc thông gió kém đều có nồng độ CO2 vượt quá 1.000ppm và là không gian mà mọi người thường ở trong nhiều giờ. Cũng có phát hiện về nồng độ CO2 trong các đoàn tàu và máy bay có điều hòa vượt quá 1.000ppm.
“Hiện tại, môi trường trong nhà rất được quan tâm và đối với nhiều người, đó là nơi họ dành 60-80% thời gian của họ. Theo dự báo, 2.100 thành phố lớn có thể đạt tới nồng độ CO2 ngoài trời 1.000ppm trong năm” - Hernke nhấn mạnh.
Một số nghiên cứu đã xem xét tác động của nồng độ CO2 đến khả năng nhận thức của con người. Theo một nghiên cứu về 24 nhân viên, mức độ nhận thức thấp hơn 50% khi những người tham gia tiếp xúc với 1.400ppm CO2 so với 550ppm trong một ngày làm việc.
Nhóm nghiên cứu cũng đã xem xét tác động của nồng độ CO2 đối với động vật, và nhận thấy rằng một vài giờ tiếp xúc với 2.000 ppm có liên quan đến các phản ứng viêm có thể dẫn đến tổn thương mạch máu. Ngoài ra còn có bằng chứng thấy việc tiếp xúc kéo dài với nồng độ từ 2.000 đến 3.000ppm có liên quan đến các tác động bao gồm căng thẳng, vôi hóa thận và khử khoáng xương.
Đến đây, chúng ta có thể thấy được phần nào mối liên hệ giữa cảm giác khó chịu, bí bách, thậm chí là đau đầu, choáng váng khi đi xe khách, ô tô đóng kín cửa. Theo như chúng tôi đo đạc được bằng một thiết bị đo nồng độ khí CO2 cầm tay, nồng độ khí CO2 sau 30 phút kể từ khi khởi hành trong tình trạng đóng kín cửa lên đến trên 5500 ppm, cao gấp nhiều lần so với các con số trong những nghiên cứu trên.
Nồng độ CO2 trong xe khách sau 30 phút khởi hành
Nguồn gốc của CO2:
Khí CO2 có rất nhiều nguồn khác nhau: từ hoạt động hô hấp của con người và động vật, các hoạt động sản xuất, giao thông vận tải của con người đến các nguyên nhân tự nhiên như hoạt động phun trào núi lửa…
Cách xử lý khi bị nhiễm độc CO2:
Việc điều trị nhiễm độc carbon dioxide liên quan đến việc làm giảm lượng carbon dioxide trở lại bình thường trong máu và các mô của bệnh nhân.
Một người bị nhiễm độc carbon dioxide nhẹ thường có thể hồi phục đơn giản bằng cách hít không khí bình thường.
Tuy nhiên, điều quan trọng là phải thông báo nghi vấn về nhiễm độc carbon dioxide trong trường hợp các triệu chứng trở nên tồi tệ hơn để có thể điều trị đúng cách.
Nếu thấy nhiều hoặc nghiêm trọng các triệu chứng, hãy gọi cho sự trợ giúp y tế khẩn cấp.
Việc điều trị tốt nhất là dự phòng và giáo dục để tránh những điều kiện có mức CO2 cao và bạn nên biết phải theo dõi nếu bạn nghi ngờ mức độ này có thể quá cao.
Biện pháp tốt nhất vẫn là phải đảm bảo lượng không khí thông thoáng trong các không gian để nồng độ các khí này luôn giữ ở mức an toàn.
Giải pháp của MES-IonAir:
Đảm bảo thông thoáng khí trong các gian phòng là một trong những biện pháp hiệu quả nhất để duy trì nồng độ các chất ô nhiễm luôn ở mức an toàn đối với chúng ta. Tuy nhiên, không phải lúc nào chúng ta cũng có thể làm được điều đó, nhất là trong khoảng thời gian trời lạnh của mùa đông và thời tiết nóng bức của mùa hè. Việc tăng lượng khí tươi (outside air) cấp vào trong căn phòng có thể làm tăng lượng năng lượng tiêu thụ của hệ thống HVAC kèm theo tăng áp lực cho hệ thống làm sạch không khí.
Để khắc phục tình trạng trên, MES-IonAir cung cấp các giải pháp làm sạch không khí bằng bộ phát ion lưỡng cực của AtmosAir Hoa Kỳ. Là một công nghệ chủ động, các ion sẽ đi đến từng không gian trong căn phòng, tiêu diệt vi khuẩn, virus, làm giảm nồng độ bụi mịn PM2.5 và cả khí CO, đảm bảo một không gian trong lành, sạch và an toàn cho tất cả mọi người.
Để tìm hiểu thêm về các giải pháp làm sạch không khí của AtmosAir, hãy truy cập: https://mes-ionair.vn/giai-phap-va-san-pham
Tham khảo: baotainguyenmoitruong.vn
msdmanuals.com